Szkodniki warzyw w okresie wiosennym, cz. I

Okres wiosenny z coraz wyższymi temperaturami i dłuższymi dniami to widoczna oznaka rozpoczynającego się kolejnego sezonu wegetacyjnego. W gospodarstwach rozpoczynają się intensywne prace związane z przygotowaniem pól pod przyszłe uprawy. Coraz wyższe temperatury powietrza i gleby to również sygnał dla wielu gatunków szkodliwych owadów, które przerywają okres spoczynku zimowego i rozpoczynają kolejny cykl życiowy.

Gatunki zimujące w postaci poczwarek lub owadów dorosłych (śmietki, wciornastki) pojawiają się najwcześniej. Owady dorosłe często na początku zasiedlają chwasty, na których prowadzą żerowanie uzupełniające, w oczekiwaniu na pojawienie się na polu roślin żywicielskich. Larwy gatunków zimujących w tej postaci często na początku okresu wegetacji również prowadzą żerowanie uzupełniające (gąsienice rolnic) i dopiero po uzupełnieniu zapasów przechodzą przepoczwarczenie. Owady dorosłe tych gatunków pojawiają się na polach później.

Śmietka kapuściana

Jednym z groźniejszych szkodników warzyw kapustnych jest śmietka kapuściana. Ta niewielka muchówka z rodziny śmietkowatych, barwy przeważnie oliwkowo – szarej, osiąga od 5 do 6,5 mm długości. Gatunek ten rozwija trzy pokolenia w ciągu roku. Zimuje w postaci bobówek w glebie. Pokolenie wiosenne pojawia się zazwyczaj w drugiej połowie kwietnia. Larwy żerują w strefie korzeniowej, powodując więdnięcie i zasychanie roślin Od końca czerwca obserwuje się początek składania jaj przez pokolenie letnie, a od końca lipca do połowy września pojawia się pokolenie jesienne. Larwy 2 i 3 pokolenia mogą również żerować w podstawie głównych nerwów liści oraz w różach kalafiorów czy brokułów.

Ponieważ śmietka występuje corocznie, powinna być obligatoryjnie zwalczana. Wysoką skuteczność ochrony można uzyskać stosując podlewanie rozsady na 1 – 2 dni przed sadzeniem rozsady przy użyciu Dursbanu Delta 200 CS (z grupy związków fosforoorganicznych). W późniejszym okresie ochronę należy prowadzić w oparciu o zabiegi opryskiwania, wykonywane na podstawie sygnalizacji nalotu śmietki. Znacznym ułatwieniem są tutaj pułapki zapachowe odławiające wyłącznie samice śmietki kapuścianej, nalatujące na rośliny celem złożenia jaj. Progiem zagrożenia jest odłowienie minimum 2 samic śmietki kapuścianej dziennie w okresie 2 kolejnych dni. Po przekroczeniu tego progu zabieg należy wykonać po 3 – 5 dniach, w zależności od temperatury powietrza. Zabieg powtarza się 2 lub 3-krotnie, w zależności od długotrwałości nalotu muchówek na plantację na poziomie przekraczającym próg zagrożenia. Obecnie do opryskiwania zarejestrowane są: Karate 2,5 WG, Karate Zeon 050 CS, LambdaCe 050 CS, Wojownik 050 CS (z grupy pyretroidów); Miros 20 SP, Mospilan 20 SP, Stonkat 20 SP (z grupy neonikotynoidów) oraz Proteus 110 OD (stanowiący mieszaninę w/w grup chemicznych)

Pchełki

Kolejne szkodniki warzyw, pojawiające się na kapustnych już pod koniec kwietnia to pchełki. Są to niewielkie (2,5 – 3 mm), skaczące chrząszcze z rodziny stonkowatych. Na kapuście można spotkać kilka gatunków, z których najliczniejsze to: pchełka smużkowana, czarna, metalicznie błyszcząca z dwoma, jednakowej szerokości żółtymi paskami na grzbietowej stronie ciała; pchełka czarna długości do 2,5 mm, koloru czarnego; pchełka falistosmuga czarna z dwiema falistymi, na końcu szerszymi, żółtymi smugami od strony grzbietowej oraz metalicznie błyszcząca, zielonkawa pchełka czarnonoga.

Te gatunki zimują w postaci owadów dorosłych, pod resztkami roślin, w ściółce i glebie. Najliczniej występują w okresach, suchej upalnej pogody. Pojawiające się wtedy masowo chrząszcze wygryzają liczne otworki w liścieniach i liściach roślin, co powoduje brązowienie i zamieranie liści oraz więdnięcie roślin. Największym zagrożeniem są dla najmłodszych roślin rosnących na rozsadnikach i zaraz po posadzeniu w polu. Niezwalczane pchełki mogą doprowadzić do całkowitej utraty plonu i zamierania roślin.

Próg zagrożenia stanowią 2 – 4 chrząszcze na 1 m² uprawy obserwowane w okresie od posadzenia rozsady w polu aż do fazy 4 – 6 liści. Metody agrotechniczne, zwłaszcza mechaniczne uprawki glebowe i odchwaszczanie upraw ograniczają liczebność pchełek. W przypadku przekroczenia progu szkodliwości należy wykonać opryskiwanie insektycydami z grupy pyretroidów (np.: Alfastop 100 EC, Fastac 100 EC, Jetstak 100 EC, Tak Tak 100 EC) lub neonikotynoidów (np.: Miros 20 SP, Mospilan 20 SP, Stonkat 20 SP).

Tantniś krzyżowiaczek

W okresie maja i czerwca na warzywach kapustnych może pojawić się tantniś krzyżowiaczek. Jest to niewielki, szarobrązowy motyl, o rozpiętości skrzydeł do 17 mm. Występuje gradacyjnie, powodując w niektóre lata duże szkody na plantacjach warzyw kapustowatych. W ciągu roku rozwijają się przeważnie trzy pokolenia, choć ich liczba zależy głównie od przebiegu temperatury. Małe, do 12 mm długości, jasnozielone gąsienice z wyraźną segmentacją ciała i ciemną głową wygryzają okienka w zewnętrznych liściach. Rośliny z uszkodzonym przez tantnisia stożkiem wzrostu nie zawiązują główek. Próg zagrożenia wynosi 5-10 gąsienic na 50 roślinach, po którego przekroczeniu trzeba wykonać zabieg opryskiwania jednym z zarejestrowanych insektycydów. W pierwszej kolejności należy wybierać selektywne środki biologiczne, zwalczające tylko gąsienice motyli, np.: Dipel WG. Oprócz tego, do zwalczania tantnisia zarejestrowane są środki z różnych grup chemicznych: związki fosforoorganiczne (np. Dursban Delta 200 CS, Pyrinex 480 EC, Pyrisimex 480 EC, Rook 480 EC); pyretroidy (np. Alfastop 100 EC, Alfazot 025 EC, Buldock 025 EC, Cyperkill Max 500 EC, Fastac 100 EC, Karate 2,5 WG, Karate Zeon 050 CS, Pitbul 025 EC, Rufous 100 EC, Sherpa 100 EC, Wojownik 050 CS), a także Coragen 200 SC (chlorantranilprol) i Rumo 30 WG, Steward 30 WG (oksydiazyny).

  c.d.n.