Zarząd Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) oraz Krajowego Stowarzyszenia Przetwórców Owoców i Warzyw (KSPOIW) przedstawiły oficjalne stanowisko w sprawie nowych przepisów dotyczących dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w owocach i warzywach. Branża ostrzega, że nowe unijne regulacje mogą mieć katastrofalne skutki dla całego sektora sadowniczego i przetwórczego w Polsce.
Nowe unijne regulacje, krótki termin i brak wsparcia
Rozporządzenie Komisji Europejskiej (UE) 2025/158, które wejdzie w życie 19 sierpnia 2025 roku, wprowadza drastyczne obniżenie Najwyższych Dopuszczalnych Poziomów (NDP), czyli Maksymalnych Poziomów Pozostałości (MRL), substancji czynnej acetamipryd w aż 38 uprawach owoców i warzyw. Nowe unijne regulacje obejmują m.in. jabłka, gruszki, porzeczki, borówki, maliny, pomidory czy sałatę – uprawy kluczowe dla polskiego rolnictwa i przemysłu przetwórczego.
Największe kontrowersje budzi nie tylko zakres wprowadzanych obniżeń (np. w przypadku porzeczek NDP spada z 2,0 do zaledwie 0,01 mg/kg), ale przede wszystkim brak odpowiedniego okresu przejściowego. Nowe wymogi zaczynają obowiązywać niecałe 7 miesięcy po ogłoszeniu rozporządzenia, co nie pozwala rolnikom ani przetwórcom na dostosowanie się do nowych realiów.
Potencjalne konsekwencje: załamanie rynku i eksportu
Branża przetwórcza podkreśla, że regulacje nie uwzględniają sezonowości upraw, nie przewidują wsparcia finansowego, ani możliwości sprzedaży czy rekompensaty za produkty niespełniające nowych norm. Od 19 sierpnia wszystkie świeże i przetworzone owoce i warzywa będą musiały spełniać zaostrzone warunki – inaczej nie znajdą nabywców ani na rynku krajowym, ani zagranicznym.
To szczególnie niepokojące, ponieważ aż 75% polskiej produkcji owoców, warzyw i ich przetworów trafia na eksport. Niedostosowanie się do nowych norm może oznaczać konieczność utylizacji dużych partii surowca i gotowych produktów, co przełoży się na poważne straty ekonomiczne.
Działania prewencyjne z wysokim ryzykiem
Aby zminimalizować ryzyko, zakłady przetwórcze będą zmuszone przeprowadzić szereg działań prewencyjnych, wśród których są akcje informacyjne wśród dostawców, kontrola każdej partii surowca, wymóg oświadczeń od producentów o niestosowaniu acetamiprydu czy też warunkowanie płatności za surowiec po potwierdzeniu jego zgodności z nowymi normami.
Brak deklaracji o stosowaniu się do wymagań nowego rozporządzenia oznaczać będzie nieprzyjęcie surowca do przerobu i konieczność jego zniszczenia. Wszystkie te działania wiążą się z dodatkowymi kosztami i ryzykiem, które mogą wymusić na firmach ograniczenie działalności, a nawet jej całkowite zawieszenie w bieżącym sezonie. Dotyczy to szczególnie owoców, takich jak porzeczki, gdzie obniżenie norm jest największe.
Apel o wydłużenie okresu przejściowego
Przedstawiciele branży wystąpili z apelem do władz krajowych i unijnych o wydłużenie okresu przejściowego o co najmniej 24 miesiące. Taki czas pozwoliłby rolnikom i przetwórcom przygotować się do nowych wymogów i uchroniłby sektor przed załamaniem.
Organizacje reprezentujące producentów apelują również o solidarność i wspólne działania w obronie polskiego sadownictwa. Wsparcie środowiska może przesądzić o przyszłości wielu gatunków owoców w Polsce, z których zdecydowana większość trafia właśnie do przetwórstwa.
Nowe limity pozostałości acetamiprydu – wybrane przykłady zmian:
Obniżenia NDP dla substancji czynnej (acetamiprydu) – wymagania rozporządzenia 2025/158
| Uprawa | Obecnie obowiązujący NDP/MRL (mg/kg) | NDP/MRL (mg/kg) po zmianie |
| Jabłoń i grusza | 0,4 | 0,07 |
| Czereśnia | 1,5 | 0,8 |
| Morela | 0,8 | 0,08 |
| Brzoskwinia | 0,2 | 0,08 |
| Porzeczki | 2,0 | 0,01* |
| Agrest | 2,0 | 0,7 |
| Borówka wysoka | 2,0 | 0,7 |
| Malina | 2,0 | 0,6 |
| Winogrona | 0,5 | 0,08 |
| Sałata | 1,5 | 0,01* |
| Pomidor | 0,5 | 0,06 |
| Ogórek | 0,3 | 0,05 |
| Kapusta głowiasta | 0,4 | 0,03 |
| Endywia | 0,4 | 0,01* |
| Szpinak | 0,6 | 0,01* |
| Boćwina | 0,6 | 0,01* |
* wskazuje granice oznaczalności
*Poziom oznaczalności – praktycznie brak możliwości użycia acetamiprydu.
