W Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 podano warunki wsparcia dla rolników zajmujących się uprawą pomidorów przemysłowych. Ma to przyczynić się do zapewnienia stabilności dochodów tych rolników i poprawy ich konkurencyjności oraz do utrzymania produkcji pomidorów. Do otrzymania płatności uprawnieni są wszyscy wnioskujący spełniający warunki kwalifikowalności.
Wsparcie będzie przeciwdziałać spadkowi opłacalności produkcji rolnej w gospodarstwach uprawiających pomidory kierowane do przetwórstwa. Płatność przyznawana jest do powierzchni uprawy pomidorów nie większej, niż powierzchnia uprawy pomidorów określona w umowie.
Interwencja przyczynia się głównie do realizacji celu SO1 wspieranie godziwych dochodów gospodarstw i odporności sektora rolnictwa w całej Unii w celu zwiększenia długoterminowego bezpieczeństwa żywnościowego oraz różnorodności w rolnictwie, a także zapewnienia zrównoważoności ekonomicznej produkcji rolnej w Unii. Pozostałe wymienione cele realizowane są przez interwencję częściowo.
Określenie kwalifikujących się beneficjentów i szczególnych kryteriów kwalifikowalności, w stosownych przypadkach związanych z beneficjentem i obszarem oraz, w stosownych przypadkach, z innymi istotnymi zobowiązaniami.
1. Rolnik aktywny zawodowo uprawiający pomidory.
2. Minimalne wymagania: kwalifikujący się obszar gospodarstwa, w odniesieniu do którego wystąpiono z wnioskiem o płatności bezpośrednie, jest nie mniejszy niż 1,00 ha albo w przypadku rolników posiadających mniej niż 1,00 ha, ale otrzymujących płatności do zwierząt, minimalna kwota płatności bezpośrednich wynosi co najmniej 200,00 euro. Działka rolna deklarowana do wsparcia (min. 0,1 ha) musi być położona na gruntach będących kwalifikującymi się hektarami. Płatność przysługuje do powierzchni zajętej pod uprawę pomidorów (płatność nie przysługuje do części powierzchni kwalifikującego się hektara zajętej pod elementami krajobrazu wykorzystywanymi do osiągnięcia minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych przeznaczanych na obszary i elementy nieprodukcyjne w ramach DKR 8, których wielkość wynosi 100 m2 i więcej lub szerokość przekracza 2 m).
3. Uprawa pomidorów założona z rozsady oraz minimalna obsada 20 000 szt./ha. W przypadku Polski uprawa pomidorów z siewu bezpośredniego znacznie zmniejsza szansę na uzyskanie plonu zapewniającego opłacalność produkcji. Ze względu na warunki klimatyczne w Polsce uprawa pomidorów z siewu bezpośredniego jest nieuzasadniona i powinna być wyłączona z tej płatności. Dlatego też w celu wykluczenia tych gruntów, na których tworzone są jedynie pozory prowadzenia uprawy pomidorów, wsparcie zostało ukierunkowane wyłącznie na uprawy prowadzone zgodnie z zasadami poprawnej agrotechniki. Proponowana minimalna obsada na hektar jest zgodna z zaleceniami agrotechnicznymi Instytutu Ogrodnictwa. Przyjmuje się, że jest to minimalna wartość zapewniająca opłacalność uprawy pomidorów.
4. Zawarcie umowy na uprawę pomidorów, w której rolnik zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia podmiotowi, którego przedmiot działalności obejmuje przetwarzanie owoców i warzyw, określonej ilości pomidorów z określonej powierzchni gruntów, a podmiot ten zobowiązuje się te pomidory odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i je przetworzyć.
5. Płatność przyznawana jest do powierzchni uprawy pomidorów nie większej, niż powierzchnia uprawy pomidorów określona w umowie.
Ogółem w latach 2023-2027 planuje się przeznaczyć na płatność ok. 10,5 mln EUR, co stanowi 0,06% puli środków na płatności bezpośrednie i ok. 0,4% puli środków na wsparcie dochodów związane z produkcją.
Płatność roczna do kwalifikującej się powierzchni uprawy pomidorów. Szacunkowa wysokość stawki: 550 EUR/ha (średnia z lat 2023-2026). Przy wyliczeniu wysokości wsparcia posłużono się zaproponowaną przez IERiGŻ metodą badawczą polegającą na wyznaczeniu efektywności ekonomicznej sektora (działalności). Ustalenie efektywności polega na obliczeniu skorygowanego wyniku finansowego na 1 ha użytków rolnych w gospodarstwach rolnych prowadzących produkcję rośliny.
Proponowana stawka pozwoli w znacznym stopniu na zrekompensowanie strat finansowych ponoszonych przez producentów pomidorów. W sektorze pomidorów w uprawie polowej średnia strata w latach 2015-2020 w przeliczeniu na ha wyniosła 2 755 tys. PLN (ok. 619,10 EUR/ha po przeliczeniu według szacunkowego kursu wymiany wynoszącego 4,45 PLN/EUR).
Z uwagi na ograniczenie wynikające z możliwości wydatkowania w ramach wszystkich płatności związanych z produkcją maksymalnie 15% (13%+2% na wysokobiałkowe) rocznej alokacji finansowej na płatności bezpośrednie, a także mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia z wdrażania wsparcia, proponowana stawka płatności jest niższa od stawki, która pozwoliłaby w całości zrekompensować straty. Jednocześnie, ponieważ powierzchnia zgłaszana do wsparcia związanego z produkcją w latach 2015-2021 oscylowała między ok. 3,7 tys. ha a ok. 7,4 tys. ha, zaproponowana stawka jest niższa od dotychczasowej wysokości wsparcia (średnia stawka za lata 2015-2021 wynosi ok. 670 EUR/ha).
Stawka w roku 2027 jest niższa, gdyż koperta finansowa nie uwzględnia transferu środków z II filaru WPR (brak przepisów UE umożliwiających przesunięcie środków z II na I filar WPR).
Wysokość wsparcia dla beneficjenta będzie obliczana jako iloczyn stawki jednostkowej oraz uprawnionych produktów (liczby hektarów).
Maksymalna stawka odpowiada średniej stracie finansowej z lat 2015-2020, tj. 2 755 PLN (619,10 EUR/ha po przeliczeniu według szacunkowego kursu wymiany wynoszącego 4,45 PLN/EUR). Przyjęto, że średni poziom odchylenia od stawki planowanej w latach 2023-2026 wyniesie ok. 12,6%. Przy określeniu poziomu odchylenia pod uwagę wzięto ryzyko wystąpienia znacznych wahań produkcji, które może być skutkiem np. aktualnych uwarunkowań rynkowych, czy pogodowych. Proponowana maksymalna stawka jest niższa od stawki, która odpowiadałaby maksymalnej stracie z okresu 2015-2020 (3 391 PLN w 2019 r.). Należy mieć również na uwadze wskaźnik inflacji, który w Polsce przekracza 10%.
Polska zdecydowała o nieokreślaniu stawki minimalnej.
Przewiduje się, że w latach 2023-2027 dominujący wpływ na produkcję pomidorów gruntowych będą miały przede wszystkim czynniki inflacyjne, w tym silny wzrost cen środków produkcji. Istotnym zagrożeniem dla tej działalności są także anomalie pogodowe, które nasilają się wraz z postępującymi zmianami klimatu. Ostateczny wpływ na rozwój produkcji pomidorów gruntowych w Polsce będzie miała sytuacja popytowa na rynku UE na przetwory wytwarzane z tych warzyw. Negatywny wpływ na sektor będzie miała trudna sytuacja gospodarcza, której źródłem będzie konflikt zbrojny w Ukrainie oraz ewentualne kolejne fale pandemii COVID-19.
