Choroby cebuli i sposoby ich zwalczania były bardzo ważnym tematem Sympozjum Cebulowego Bejo, które zorganizowano 16-17 stycznia w Opalenicy (woj. wielkopolskie). O Fusarium spp. w cebuli opowiedział Rinus Struik z firmy De Groot en Slot.
Fusarium spp. to niezwykle niebezpieczny rodzaj grzybów, które atakują cebule powodując fuzaryjną zgniliznę cebuli. Grzyby z rodzaju Fusarium spp. po kiełkowaniu wzrasta wokół korzeni, następnie przenika przez nie do rośliny i zatyka jej wiązki przewodzące. Jego zarodniki mogą zanieczyszczać kolejne rośliny na polu, np. przenosząc się na maszynach rolniczych, ale także infekują warzywa składowane w przechowalniach.
Objawy fuzaryjnej zgnilizny cebuli
Pierwszym objawem tej odglebowej choroby jest żółknięcie i zwijanie się liści. Następnie liście obumierają począwszy od końcówek, a zainfekowane korzenie czernieją i gniją. W zaawansowanym stadium widoczny jest biały meszek bez sklerocjów na piętce cebuli, a na przekroju cebula przy piętce jest wodnista i brązowa.
Jest wiele gatunków fusarium, które posiadają swoje podgatunki. Z punktu widzenia produkcji cebuli najgroźniejszy jest gatunek Fusarium oxysporum forma specialis cepae (Foc). Grzyby z rodzaju Fusarium spp. atakują wiele różnych gatunków roślin, przez co presja tego patogenu w środowisku stale rośnie. Jak zaznaczył Rinus Struik, ludzie przyczyniają się do tego – poprzez globalizację i rozbudowane kontakty handlowe. Badania nad genem odporności na Fusarium oxysporum f. sp. capae prowadzi holenderska firma Uireka.
Warunki do rozwoju
Największy wpływ na rozwój fusarium ma pogoda. Szczególnie sprzyjające są wysoka wilgotność i temperatura – powyżej 25 stopni Celsjusza. Ryzyko infekcji zwiększają także uszkodzenia mechaniczne lub spowodowane przez śmietkę cebulankę.
Kontrola nad patogenem
Rinus Stuik podkreślił, że podstawą ochrony przed fuzaryjną zgnilizną cebuli jest prewencja. Fusarium oxysporum to patogen trudny do ujarzmienia, ponieważ przemieszcza się w roślinie poprzez wiązki przewodzące z dołu do góry. Środki, które można zastosować mogą co najwyżej ograniczyć szkody, ale nie zwalczą samego Fusarium – zaznaczył prelegent.
Jednym z pomysłów na walkę z rozprzestrzenianiem fusarium jest stosowanie grzybów z rodzaju Trichoderma harzianum. Specjalista przedstawił wyniki doświadczeń prowadzonych w skrzyniach z ziemią, zgodnie z którymi grzyby z rodzaju Trichoderma harzianum znacząco ograniczały występowanie Fusarium.
Zbadano również wpływ przedplonów na ograniczanie fusarium w cebuli. Doświadczenie wykazało, że pozytywny wpływ na ograniczanie tego patogenu miały ziemniaki, kukurydza, szpinak i gorczyca. Odwrotnie rzecz miała się z pszenicą, owsem, trawami i owsem japońskim.
Poprzez test Taqmana udało się wykryć dwa geny istotne z punktu widzenia zakażeń fusarium. Metodę doprowadzono do formy użytkowej i na podstawie opracowanego testu udaje się ustalić próg zagrożenia presją fusarium na danym stanowisku – innymi słowy, czy dane pole nadaje się do uprawy cebuli, czy nie. Jak poinformował mówca, od przyszłego roku test Taqmana będzie dostępny komercyjnie.
Badania przytoczone przez eksperta podkreśliły także bardzo istotną rolę zwalczania chwastów w profilaktyce fusarium. Niektóre z nich, np. starzec zwyczajny i gwiazdnica pospolita mają związek z przyspieszonym rozwojem patogenu.
Resztki poprodukcyjne – jak sobie z nimi radzić?
Duży wpływ na rozwój fusarium ma pozostawianie na polu resztek roślinnych po zbiorze cebuli. Jeden z polecanych przez specjalistę sposobów ich utylizacji to wprowadzenie fermentacji mezofilnej. Proces odbywa się w temperaturze 30-40oC przez miesiąc. Pozwala to na likwidację zarodników fusarium w resztkach pożniwnych. Można również zainwestować w profesjonalny kompostownik. Dwa cykle po ok. 10 dni likwidują zarodniki z zakażonych cebul. Obydwa sposoby są bardzo skuteczne, jednak Rinus Struik wskazał, że kompostowanie ogranicza ryzyko rozprzestrzeniania zarodników do zera.
Dobre praktyki
W podsumowaniu Rinus Struik zaznaczył potrzebę zwracania uwagi na właściwe przedplony i zmianowanie – jego zdaniem cebula powinna być produkowana na poszczególnych stanowiskach w cyklach 6-letnich lub dłuższych. Warto również prowadzić historię upraw na danym polu, żeby na podstawie zebranych danych móc określić ryzyko pojawienia się fusarium. Pomocne w tym są także analizy gleby, które należy robić regularnie.
